Χειρουργική της μασχάλης
Η χειρουργική της μασχάλης μέχρι πριν από λίγα χρόνια περιελάμβανε την κένωση της μασχαλαιαίας κοιλότητας, την αφαίρεση δηλαδή όλων των λεμφαδένων της μασχάλης, ανεξάρτητα από το εάν ήταν διηθημένοι ή όχι από καρκινικά κύτταρα.
Στις αρχές της δεκαετίας του 2000 άρχισε δειλά να αξιοποιείται το concept του φρουρού λεμφαδένα, δηλαδή του πρώτου λεμφαδένα που δέχεται όλα τα υγρά που παροχετεύονται από το μαστό και κατ' επέκταση από τον όγκο του μαστού. Εάν λοιπόν αυτός ο λεμφαδένας ο οποίος λειτουργεί τις περισσότερες φορές ως φίλτρο είναι αρνητικός για την ύπαρξη μεταστατικών κυττάρων τότε και οι υπόλοιποι λεμφαδένες, σε ένα ποσοστό που πλησιάζει το 100%, είναι αρνητικοί για μετάσταση και δεν χρειάζεται να αφαιρεθούν.
Αυτή είναι μία μέθοδος η οποία πλέον χρησιμοποιείται στον καρκίνο του μαστού, ειδικά στην πρώιμη μορφή του, με τη βασική προϋπόθεση ότι κλινικά δεν υπάρχουν ψηλαφητά ύποπτοι λεμφαδένες.
Μία μέρα ή δύο ώρες πριν την προγραμματισμένη επέμβαση γίνεται έγχυση ραδιενεργού υλικού στο μαστό (βάσει πρωτοκόλλου που ακολουθεί κάθε κλινική) και εντοπίζεται ο λεμφαδένας φρουρός με λεμφαγγειογραφία. Μετά την εισαγωγή στην αναισθησία γίνεται επιπλέον έγχυση μπλε χρωστικής στην ίδια περιοχή. Στη συνέχεια, μέσα από μία μικρή τομή στη μασχάλη εντοπίζεται ο φρουρός λεμφαδένας τόσο με έναν ανιχνευτή ακτινοβολίας όσο και οπτικά αφού είναι χρωματισμένος μπλε.
Ο λεμφαδένας εξετάζεται με ταχεία βιοψία διεγχειρητικά καθ' όσον η ασθενής βρίσκεται υπό αναισθησία. Στο Metropolitan Hospital εφαρμόζεται μία πρωτοποριακή μέθοδος ταχείας ανοσοϊστοχημείας η οποία συμπληρώνει και ενισχύει τη συνήθη ταχεία βιοψία και όπως ανακοινώθηκε στο πρόσφατο Πανελλήνιο Συνέδριο της Ελληνικής Χειρουργικής Εταιρείας Μαστού αυξάνει την αξιοπιστία των αποτελεσμάτων.
Εάν τόσο η ταχεία βιοψία όσο και η ταχεία ανοσοϊστοχημεία του λεμφαδένα φρουρού είναι αρνητικές, τότε δεν χρειάζεται να γίνει αφαίρεση των λεμφαδένων της μασχάλης και συρράπτεται το δέρμα χωρίς να τοποθετηθεί ούτε παροχέτευση.
Εάν η βιοψία αναδείξει θετικό φρουρό λεμφαδένα τότε υπάρχουν δύο δυνατότητες: είτε να γίνει ανατομικός ριζικός λεμφαδενικός καθαρισμός επιπέδου Ι και ΙΙ είτε, εάν η ασθενής πληροί τις προϋποθέσεις της μελέτης Z0011, τότε μπορεί να αποφευχθεί περαιτέρω χειρουργικός χειρισμός της μασχάλης, ακόμη κι αν ένας ή δύο φρουροί λεμφαδένες είναι θετικοί για μεταστατική διήθηση. Αυτό βέβαια, προϋποθέτει ότι η ασθενής θα υποβληθεί οπωσδήποτε σε ακτινοθεραπεία και δεν ισχύει ακόμη, σε ασθενείς που υποβάλλονται σε μαστεκτομή.
Εάν υπάρχουν κλινικά ψηλαφητοί λεμφαδένες τότε γίνεται ριζικός λεμφαδενικός καθαρισμός και δεν εφαρμόζεται η μέθοδος του Φρουρού Λεμφαδένα.
Εάν υπάρχουν υπερηχογραφικά ύποπτοι λεμφαδένες, σωστό είναι να γίνεται παρακκέντηση με υπερηχογραφική καθοδήγηση.
Όταν γίνεται ριζικός λεμφαδενικός καθαρισμός, επιβάλλεται να γίνει με σαφή στόχο τη διατήρηση της ακεραιότητας των στοιχείων της μασχάλης.
Όταν εντοπιστούν μικρομεταστάσεις στον Φρουρό Λεμφαδένα, συνήθως αποφεύγεται ο ριζικός λεμφαδενικός καθαρισμός. Σε περίπτωση εντοπισμού μεμονωμένων καρκινικών κυττάρων (isolated tumor cells) δεν προχωράμε σε περαιτέρω χειρισμό της μασχάλης.
Συμπερασματικά, βάσει των νεότερων δεδομένων, το 75% των ασθενών με καρκίνο του μαστού πρέπει να ακολουθήσει τη διαδικασία της αφαίρεσης και εξέτασης του φρουρού λεμφαδένα και όχι του λεμφαδενικού καθαρισμού.